२३ जुलै हा दिवस ‘वनसंवर्धन दिन’ म्हणून साजरा केला जातो. या दिवसाचे उद्दिष्ट वनसंपदेचे महत्त्व जनतेपर्यंत पोहोचवणे आहे. तसेच, वनोंचे रक्षण आणि संवर्धन याबद्दल जनजागृती करणे हे आहे. दरवर्षी विविध शाळा, महाविद्यालये, स्वयंसेवी संस्था आणि सरकारी यंत्रणा या दिवशी विशेष कार्यक्रम आयोजित करतात.
वने ही पृथ्वीच्या पर्यावरणाचे महत्त्वाचे घटक आहेत. ती आपल्याला प्राणवायू पुरवतात, हवामान संतुलित ठेवतात आणि जैवविविधतेला आधार देतात. वनोंमुळे मातीची धूप कमी होते आणि जलसंधारण होते. तसेच, वने ही अनेक वन्यजीवांची निवासस्थान आहेत. परंतु, आधुनिक काळात वनोंतोड, शहरीकरण आणि औद्योगिकीकरणामुळे वनोंचे क्षेत्र कमी होत आहे.
वनसंवर्धनासाठी विविध उपाययोजना केल्या जातात. त्यातील काही महत्त्वाच्या उपाययोजना पुढीलप्रमाणे आहेत:
1. वनरोपण: नवीन झाडे लावणे आणि वनोंची पुनर्स्थापना करणे.
2. वनसंरक्षण: वनोंचे रक्षण करणे आणि त्यांच्यावर अनधिकृत अतिक्रमण रोखणे.
3. जनजागृती: वनसंवर्धनाचे महत्त्व जनतेपर्यंत पोहोचवणे.
4. कायदे आणि नियमावली: वनोंच्या संरक्षणासाठी कठोर कायदे आणि नियमावली तयार करणे.
5. वन्यजीव संरक्षण: वन्यजीवांच्या संरक्षणासाठी विशेष योजना आखणे.
शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये वनसंवर्धन दिनानिमित्त विविध कार्यक्रम आयोजित केले जातात. विद्यार्थ्यांना वनोंचे महत्त्व समजवून सांगितले जाते. तसंच, वृक्षारोपण कार्यक्रम, भाषणे, निबंध स्पर्धा आणि चित्रकला स्पर्धा घेतल्या जातात. यातून विद्यार्थ्यांमध्ये वनसंवर्धनाची आवड निर्माण होते.
स्वयंसेवी संस्था देखील वनसंवर्धन दिन साजरा करण्यासाठी पुढाकार घेतात. त्यांनी वनसंवर्धनाचे महत्त्व जनतेपर्यंत पोहोचवण्यासाठी विविध मोहिमा राबवल्या जातात. वृक्षारोपण, जनजागृती कार्यक्रम आणि वनोंचे रक्षण यासाठी स्वयंसेवी संस्था महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
सरकारने वनसंवर्धनासाठी अनेक योजना आखल्या आहेत. वन विभाग विविध प्रकल्प राबवतो. वन्यजीव अभयारण्ये, राष्ट्रीय उद्याने आणि वनक्षेत्रांचे संरक्षण यासाठी विशेष प्रयत्न केले जातात. तसेच, वनोंतोड रोखण्यासाठी कठोर कायदे आणि नियमावली लागू केली जाते.
आधुनिक काळात वनोंतोड, शहरीकरण आणि औद्योगिकीकरणामुळे वने कमी होत आहेत. त्यामुळे पर्यावरणाचे संतुलन बिघडत आहे. हवामान बदल, मृदासंरक्षणाची हानी आणि जैवविविधतेचा ऱ्हास या समस्या निर्माण होत आहेत. या समस्यांवर उपाय म्हणून वनसंवर्धन करणे अत्यावश्यक आहे.
२३ जुलै वनसंवर्धन दिनाच्या निमित्ताने आपण सर्वांनी वनसंवर्धनाचे महत्त्व ओळखले पाहिजे. वनोंचे रक्षण आणि संवर्धन करणे आपले कर्तव्य आहे. वने ही आपल्या पृथ्वीची संपत्ती आहेत. त्यांचे रक्षण करणे आणि संवर्धन करणे हे आपल्या सर्वांचे कर्तव्य आहे. वनसंवर्धनाच्या माध्यमातून आपण पर्यावरणाचे संरक्षण करू शकतो. तसेच, आपली भविष्यकालीन पिढी सुरक्षित ठेवू शकतो. वनसंवर्धनाच्या या अभियानात सर्वांनी सहभाग घेऊन आपल्या पृथ्वीला हरीत बनवू या.